Cad is Tásc Geografach (TG) ann?
Sainaithníonn tásca geografacha táirgí a thagann ó thír, ó réigiún nó ó cheantar ina bhfuil cáilíocht, clú nó saintréith ar leith den táirge inchurtha go príomha i leith a thionscnaimh gheografaigh. Chun a bheith incháilithe do chosaint TG, ní mór ceann amháin ar a laghad de na céimeanna táirgthe a dhéanamh sa limistéar geografach.
Clúdaíonn táirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha éagsúlacht mhór táirgí, amhail clocha nádúrtha, adhmadóireacht, seodra, teicstílí, lása, sceanra, gloine, poirceallán, agus seithí agus craicne, etc. Sainmhíníonn dlí nua an AE um chosaint TG táirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha mar tháirgí a “tháirgtear go hiomlán de láimh, nó le cabhair uirlisí láimhe nó digiteacha, nó trí mhodhanna meicniúla, aon uair is comhpháirt thábhachtach den táirge críochnaithe an cúnamh láimhe nó a tháirgtear ar bhealach caighdeánaithe, lena n-áirítear táirgeadh srathach agus trí leas a bhaint as meaisíní”.
Tiocfaidh an córas cosanta TG nua do tháirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha le córas cosanta an AE atá ann cheana do tháirgí talmhaíochta TG, fíonta agus deochanna biotáilleacha atá ann le blianta fada. I measc na dtáirgí Agra-TG a bhfuil clú agus cáil orthu tá Mairteoil Féar-Chothaithe na hÉireann, Uaineoil Chnoc Chonamara agus Uisce Beatha Éireannach.
Buntáistí a bhaineann le cosaint TG
- Is forbairt dhearfach é an ceart maoine intleachtúil nua seo a bhaineann le TGanna do tháirgeoirí táirgí ceardaíochta agus tionscail ar féidir leo anois cosaint TG a lorg d’ainmneacha a dtáirgí barántúla ar ardchaighdeán.
- Spreagann TGanna táirgeadh táirgí ar ardchaighdeán agus caomhnaíonn siad na traidisiúin agus na scileanna áitiúla a bhaineann leo agus tugann siad luach saothair do tháirgeoirí as a n-iarrachtaí raon éagsúil táirgí ar ardchaighdeán a tháirgeadh.
- Cuideoidh sé le poist luachmhara agus inbhuanaithe a chruthú sna limistéir gheografacha ina dtáirgtear táirgí TG, rud a neartóidh iomaíochas ár FBManna agus ár ndéantóirí. Ina theanna sin, beidh tionchar dearfach aige ar thurasóireacht náisiúnta agus réigiúnach.
- Cuidíonn cosaint TG, agus lipéadú agus lógónna sonracha ag tacú leis, le tomhaltóirí táirgí barántúla, bunaidh de cháilíocht, tionscnamh agus modh táirgthe ar leith a shainaithint.
- Cuideoidh cosaint TG freisin leis an gcomhrac i gcoinne táirgí góchumtha agus calaoiseacha ar an margadh, ar líne agus as líne araon, trí chead a thabhairt do tháirgeoirí úsáid ainmneacha cosanta a chosc ar tháirgí comhchosúla a dhéantar lasmuigh de na limistéir gheografacha ainmnithe.
- Is féidir le táirgeoirí táirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha a bhfuil cosaint TG faighte acu san AE cosaint idirnáisiúnta a lorg dá dtáirgí TG i margaí lasmuigh den AE mar chuid de chomhaontuithe trádála, eacnamaíocha, agus comhaontuithe idirnáisiúnta eile a thugann an AE i gcrích le tríú tíortha.
Maidir le córas nua cosanta TG an AE
Bunaítear le Rialachán 2023/2411 ón AE ceart maoine intleachtúil nua maidir le cosaint táisc gheografaigh do tháirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha agus leagtar síos ann an creat dlíthiúil don chóras cosanta nua. Tháinig an Rialachán i bhfeidhm ar an 16 Samhain 2023. Ón 1 Nollaig 2025, beidh táirgeoirí in ann iarratas a dhéanamh ar chosaint TG d’ainmneacha a gceardaíochta agus a dtáirgí tionsclaíocha trí phróiseas iarratais aonair lena gcumhdaítear Ballstáit uile an Aontais.
Tá an Roinn Fiontar, Trádála agus Fostaíochta freagrach as an rialachán a chur i bhfeidhm agus as creat dlíthiúil a chur i bhfeidhm don chóras cosanta TG in Éirinn. Áirítear leis seo:
- údaráis inniúla náisiúnta a ainmniú don chéim chláraithe náisiúnta agus do rialú agus forghníomhú TGanna
- bearta rialaithe a chur i bhfeidhm chun táirgí atá faoi chosaint TG a fhíorú
- bearta a bhunú chun úsáid ainmneacha a sháraíonn TG faoi chosaint a stopadh agus a chosc
Cosnaíonn riarachán na ceardaíochta agus na tionsclaíochta córas cosanta TG
Is féidir le grúpa táirgeoirí atá comhdhéanta de tháirgeoirí a chomhaontaigh gníomhú le chéile maidir le táirgeadh táirge sonrach i limistéar geografach sainithe iarratais ar chlárú TGanna a chur isteach. Is féidir freisin táirgeoir aonair a mheas mar iarratasóir; ní mór do tháirgeoir aonair a chinntiú, áfach, go dtagraíonn an limistéar geografach do chuid áirithe de chríoch agus ní do theorainneacha maoine príobháidí. Féadfaidh iarratasóir chomh maith a bheith ina údarás áitiúil nó réigiúnach nó ina eintiteas príobháideach arna ainmniú ag Ballstát de chuid an AE. Féadfar comhiarratas a dhéanamh freisin maidir le táirgí de thionscnamh limistéar geografach trasteorann.
Baineann nós imeachta clárúcháin dhá chéim le clárú TG, an chéad chéim leis an údarás inniúil náisiúnta agus an dara céim leis an EUIPO. Ainmneofar Oifig Maoine Intleachtúla na hÉireann (OMIE) mar an t-údarás inniúil don chéim chláraithe náisiúnta in Éirinn. Tar éis don chéim náisiúnta clárúcháin a bheith curtha i gcrích go rathúil, cuirfear iarratais ar aghaidh chuig an EUIPO don dara céim de na nósanna imeachta clárúcháin. Is é an EUIPO a dhéanfaidh an cinneadh deiridh maidir le clárú TG a bhronnadh nó a dhiúltú.
Caithfidh na nithe seo a leanas a bheith san áireamh in iarratas ar chosaint TG do tháirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha:
- sonraíocht táirge ina soláthraítear faisnéis shonrach faoin táirge, amhail tuairisc ar an táirge, modhanna táirgthe, nasc idir an táirge agus an limistéar geografach agus fianaise gur de thionscnamh an limistéir gheografaigh shainithe an táirge
- doiciméad aonair ina ndéantar achoimre ar shonraíocht an táirge
- doiciméid áirithe a ghabhann leis, mar shampla, sonraí teagmhála an iarratasóra agus na n-údarás inniúil náisiúnta
Is é an EUIPO an t-údarás AE atá freagrach as bainistiú a dhéanamh ar chlárú TGanna do tháirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha ar leibhéal an AE. Bunóidh sé córas digiteach GIPortal chun feidhmchláir TG ar tháirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha a chomhdú agus beidh an tairseach ar fáil ón 1 Nollaig 2025. Bunóidh agus bainisteoidh an EUIPO Clár Aontais de TGanna do tháirgí ceardaíochta agus tionsclaíocha.
A luaithe is a chláraítear agus a fhoilsítear TG ar Chlár an Aontais, is féidir le táirgeoirí an tsiombail Aontais seo a leanas a úsáid ar an táirge agus ar a lipéadú.
Lógó Thásc Geografach faoi Chosaint (TGFC)
Is féidir tuilleadh faisnéise a fháil ar an gcóras cosanta TG nua seo de chuid an AE ar Mhol TG an EUIPO. Feidhmíonn an mol mar ionad ilfhreastail inar féidir faisnéis a fháil ar TGanna. Tá eolas ar fáil freisin ar shuíomh gréasáin an Choimisiúin Eorpaigh.